Krakowski Kazimierz – dawne „miasto żydowskie”

Krakowski Kazimierz to jedna z najpiękniejszych dzielnic miasta. Wyjątkowa atmosfera, wspaniałe synagogi i zabytki kultury judaistycznej, klimatyczne miejsca, sprawiają, że przyciąga coraz więcej turystów, którzy chcą odkryć jej uroki.

Kazimierz to dzisiejsza dzielnica Krakowa, która została nazwana imieniem jej założyciela. W 1340 roku Kazimierz Wielki założył na tych terenach odrębne miasto.

Pod koniec XV wieku zaczęły narastać konflikty polityczne i ekonomiczne między mieszkańcami Krakowa, a żyjącymi tu Żydami. Król Jan Olbracht postanowił przesiedlić Żydów i nakazał na terenach wsi Bawół (będącej częścią Kazimierza) stworzyć miasto żydowskie. Obejmowała tereny obecnych ulic Miodowej, Starowiślnej, św. Wawrzyńca, Wąskiej, Józefa i Nowej, i otoczona była kamiennym murem.

Centrum miasta stanowiła ulica Szeroka. Na jego terenie budowano liczne synagogi, żydowskie cmentarze, budynki kahalne, i domy bankierów żydowskich. Ich sąsiadami byli krakowscy rzemieślnicy, którzy mieli tutaj swoje chrześcijańskie świątynie.

Zobacz: Zakopane: Największe atrakcje miasta

Dzielnica przez stulecia była osobnym miastem. Dopiero w okresie zaborów Kazimierz stał się jedną z dzielnic Krakowa. Przez wiele wieków krakowski Kazimierz, był miejscem przenikania się kultury chrześcijańskiej i żydowskiej. Żydzi stworzyli tu organizacje oświatowe, kulturalne i sportowe, tworząc tutaj środowisko kulturalne, religijne i gospodarcze. Powstało sześć dużych synagog ortodoksyjnych.

Okres świetności Kazimierza przypadł na wiek XV i XVI. Potem nastąpił jego powolny upadek. Do drugiej wojny światowej tereny krakowskiego Kazimierza zamieszkiwało 65 tysięcy ludności żydowskiej. Podczas II wojny światowej okupanci niemieccy wysiedlili znaczną część krakowskich Żydów na Lubelszczyznę, a następnie utworzyli getto w dzielnicy Krakowa – Podgórzu. Większość Żydów zamieszkujących krakowski Kazimierz, zginęła w obozach koncentracyjnych. Żydzi, którzy ocaleli, po wojnie, wyjechali za granicę. Naziści podczas wojny zdewastowali bożnice, zniszczyli cmentarze i zabytki judaistyczne.

Obecnie dzielnica Krakowa zachwyca niezwykłą atmosferą, urokliwymi uliczkami i wspaniałymi zabytkami.

Najwięcej żydowskich zabytków koncentruje się wokół ulicy Szerokiej. Pod numerem 24 znajduje się jedna z najstarszych zachowanych synagog w Polsce – Synagoga Stara, która do 1939 roku odgrywała rolę centralnej synagogi. Wzniesiona w XV wieku, zniszczona przez pożar w XVI wieku, została odbudowana. Ponownie została zniszczona w czasie okupacji niemieckiej. Po II wojnie światowej przeszła renowację i urządzono w niej Muzeum Judaistyczne, które gromadzi pamiątki żydowskie, przedmioty użytku obrzędowego, fotografie, obrazy. Do najcenniejszych eksponatów należą: lampki chanukowe, sukienki na torę, talerze sederowe, torebki na macę, czy rimonim.

Przy ulicy Szerokiej 6 znajduje się zrekonstruowany budynek mykwy – łaźni rytualnej, z basenem z wodą źródlaną. Łaźnia rytualna znajduje się w podziemiach, do których schodzi się po czterdziestu kamiennych schodkach.

Warto odwiedzić jeden z najstarszych cmentarzy w Europie. Cmentarz Remuh został założony w 1535 roku. Nekropolia pełna jest renesansowych i barokowych nagrobków z charakterystycznymi stellami. Czuć tu ducha dawnych czasów.

Przy ulicy Miodowej 24 znajduje się Synagoga Tempel, wzniesiona w XIX wieku. Świątynia słynęła z nabożeństw o rozbudowanej liturgii. Kazania w języku polskim i niemieckim wygłaszali kaznodzieje z wykształceniem akademickim. Wnętrze synagogi zachwyca stylizowanymi wzorami na ścianach oraz pięknymi witrażami.

Zobacz: Atrakcje Krakowa, które trzeba zobaczyć

W dzielnicy znajdują się również dwa cenne zabytki chrześcijańskie: kościół Bożego Ciała i św. Katarzyny.

Gotycki kościół Bożego Ciała zachwyca ołtarzem głównym z obrazami Tomasza Dolabelii oraz organami zaprojektowanymi na 83 głosy. Kościół św. Katarzyny to jeden z najlepszych przykładów średniowiecznej kamieniarki w Polsce. Różnorodność form, detale architektoniczne, bogactwo pamiątek średniowiecznych sprawiają, że jest to, bezsprzecznie, jedna z najpiękniejszych świątyń Krakowa.

Centrum życia towarzyskiego krakowskiego Kazimierza skupia się na Placu Nowym, który otoczony jest barami, restauracjami, pubami i kawiarniami, nawiązującymi do atmosfery dawnego Kazimierza. Tłoczno jest tu zwłaszcza wieczorami i w weekendy. Pośrodku placu znajduje się tzw. okrąglak, wzniesiony na początku XX wieku jako kryta hala targowa. Dziś w okrąglaku sprzedawane są najlepsze zapiekanki w mieście.

Wizyta na krakowskim Kazimierzu, to także doskonała okazja do spróbowania specjałów kuchni żydowskiej. Polecamy znajdującą się tam restaurację Ester serwującą tradycyjną kuchnię polską i żydowską. W menu m.in.: pieróg żydowski z sosem czosnkowym, izraelska zupa z soczewicy, gulasz z ciecierzycy i pomidorów z chlebkiem pita, a na deser tradycyjna pascha.

Warto odwiedzić te wyjątkową dzielnicę Krakowa, która, zachwyca niezwykłą atmosferą i klimatem. Można tu poczuć ducha dawnych czasów, poznać zabytki judaistyczne, zjeść pyszne żydowskie potrawy, albo spędzić czas na jednej z kulturalnych imprez. Najbardziej znaną jest Festiwal Kultury Żydowskiej, którego celem jest popularyzacja kultury żydowskiej.

Ewa Drawska