bilety teatr Warszawa

Za kulisami sceny, czyli jak funkcjonuje teatr

Montaż scenografii w Teatrze Polskim w Warszawie, fot. K. Jóźwiak

Czy zastanawialiście się kiedyś, jak działa teatr? Kto pracuje przy tym, aby wieczorny spektakl został zagrany? Czy wiecie, kim jest inspicjent, garderobiana albo sufler?

Teatr to wyjątkowe miejsce, w którym pracuje sztab ludzi, po to aby móc zagrać przedstawienie. O tym, co będzie zagrane w danym teatrze decyduje dyrektor artystyczny, który proponuje reżyserom sztuki do wystawienia. Czasem zdarza się również, że to sami reżyserzy przychodzą do dyrektora ze swoją propozycją. Dyrektor wtedy odmawia, jeśli pomysł nie zgadza się z linią repertuarową sceny, bądź decyduję się na zaproszenie reżysera do współpracy. Reżyser w czasie rozmowy z dyrektorem proponuje również twórców spektaklu – scenografa, kostiumografa, autora muzyki. Wybierani są również aktorzy do spektaklu, najczęściej spośród tych, którzy są w danym teatrze na etacie. Czasem do przedstawienia zaangażowani są również aktorzy gościnni.

PRÓBY DO PREMIERY

Próby do nowej premiery trwają przeciętnie dwa, trzy miesiące. Na początku odbywają się próby tzw. „stolikowe” z udziałem aktorów, twórców spektaklu i reżysera. Aktorzy czytają na głos tekst. Reżyser objaśnia artystom główne założenia interpretacyjne. Potem próby przenoszą się do sali prób, gdzie buduje się relacje między postaciami i sytuacje na scenie. Próby w teatrze odbywają się od 10 -14 i 18 -22 od wtorku do soboty. W poniedziałki teatr jest nieczynny i wszyscy aktorzy oraz technicy mają wolne.

Zobacz: Spektakle Teatru Wielkiego, które trzeba zobaczyć

Kiedy trwają próby do najnowszej premiery, w tym czasie w pracowniach teatru szyje się kostiumy i przygotowuje scenografię. W większości teatrów znajduje się kilka pracowni teatralnych (modelatorska, ślusarska, stolarska, malarska, tapicerska, krawiecka, szewska), gdzie rzemieślnicy teatralni wykonują rzeczy potrzebne do spektaklu – kostiumy, scenografie, rekwizyty.

Kulisy teatru

Pracownia teatralna, fot.M. Ankiersztejn

Kiedy krawcowe szyją kostiumy zatrudniony do spektaklu reżyser światła wymyśla – zgodnie z wizją reżysera – jak mają być oświetlone poszczególne sceny przygotowywanego przedstawienia. Reżyser światła wspólnie z realizatorami oświetlenia programuje natężenie i barwę światła oraz ustawienie poszczególnych reflektorów. Z kolei w tym czasie muzyk komponuje muzykę do przedstawienia i wspólnie z realizatorami dźwięku ustala, w której scenie spektaklu ma się ona pojawić.

Zobacz: Garść ciekawostek o działalności teatru, o których nie wiedzieliście

Na miesiąc przed premierą próby przenoszone są na scenę i odbywają się najczęściej w scenografii spektaklu, który akurat grany jest wieczorem na scenie. Aktorzy na takich próbach są w prywatnych ubraniach. Kilka tygodni przed premierą próby odbywają się już w kostiumach i scenografii danej premiery. Jednocześnie robi się cykl prób technicznych (ustawianie świateł, zmiany dekoracji w czasie spektaklu, zgrywanie muzyki).

Premierę poprzedzają trzy próby generalne, często z udziałem publiczności. Podczas nich reżyser oglądający próbę ma prawo przerwać przedstawienie i dać aktorom wskazówki. Po skończonym spektaklu – próbie generalnej, aktorzy nigdy nie wychodzą do ukłonów.

Premiera to w teatrze święto. Na taki spektakl można wejść tylko na zaproszenie. Na premierę zapraszani są znajomi aktorzy, rodzina twórców spektaklu, przyjaciele teatru, krytycy teatralni. Po spektaklu, odbywa się bankiet podczas którego przemawia dyrektor i reżyser, dziękując aktorom i twórcom premiery. W czasie bankietu przy lampce wina i dobrym jedzeniu można pogratulować osobiście aktorom, czy wymienić się wrażeniami z obejrzanej sztuki.

Kulisy teatru

Teatr Polski w Warszawie, fot. K. Jóźwiak

Po premierze spektakl wchodzi do repertuaru teatru i grany jest w tzw. setach po kilka razy w miesiącu. Czasem w miesiącu dany tytuł grany jest dwa razy, a czasem nawet dziesięć razy. Ile razy dany spektakl zostanie zagrany, zależne to jest od frekwencji danego tytułu i dostępności aktorów, którzy oprócz pracy w teatrze kręcą filmy, seriale, reklamy i pracują w radiu. Przeciętnie jeden tytuł w teatrze grany jest ok. 100 razy. Bywają też tytuły tak cieszące się popularnością, że osiągają liczbę 300 -400 pokazów. Rekordzistą w Polsce jest musical „Metro”, który do tej pory został zagrany 2. 5 tysiąc razy.

Zobacz: Musical „Metro” ma 32 lata

Każde wznowienie spektaklu poprzedzone jest próbą wznowieniową. Jeśli np. zagranie spektaklu zaplanowano na wtorek, środę i piątek, to wtedy we wtorek rano aktorzy spotykają się i powtarzają najczęściej w prywatnych ubraniach cały spektakl, żeby przypomnieć sobie tekst i sytuacje sceniczne. Dla techników to okazja, żeby sprawdzić np. prawidłowe ustawienie reflektorów.

Podczas każdego spektaklu za kulisami czuwa sufler, który z egzemplarzem sztuki śledzi akcję na scenie i podpowiada aktorom tekst, gdy go zapomną.

Budka inspicjenta, fot. wikimedia.commons

Nad przedstawieniem czuwa inspicjent, który siedzi w kulisie teatru. To człowiek, który wie wszystko o danym przedstawieniu. Przed sobą ma egzemplarz sztuki z zaznaczonymi zmianami świateł, dekoracji , pulpit z guzikami i podgląd na scenę i widownię. Inspicjent przed przedstawieniem sprawdza czy wszyscy aktorzy grający za chwilę spektakl są w teatrze. W czasie przedstawienia inspicjent przez interkom woła aktorów na scenę, daje sygnał maszynistom sceny do zmiany dekoracji, a realizatorom dźwięku do puszczenia muzyki. Inspicjent czuwa nad prawidłowym przebiegiem spektaklu od strony organizacyjnej. Po skończonym spektaklu przygotowuje raport ze spektaklu.

LUDZIE TEATRU

W teatrze pracują również maszyniści sceny, którzy montują i demontują rano bądź w nocy scenografię do danego tytułu, która przechowywana jest w magazynie dekoracji. Maszyniści sceny pracują również w czasie przedstawienia zmieniając elementy scenografii. Wtedy czekające na swoją sceniczną kolej elementy dekoracji przechowywane są w kieszeni scenicznej. To pomieszczenie z prawego i lewego boku sceny.

Zobacz: Najsłynniejsze teatry operowe świata

W czasie spektaklu pracują również rekwizytorzy, którzy przygotowują rekwizyty na scenę (np. kubek z herbatą, gitarę, kapelusz czy rewolwer) oraz garderobiane, które pomagają ubrać się aktorom podczas przygotowań do występów. Garderobiane również przygotowują przed zagraniem spektaklu kostiumy. Dokonują ich drobnych napraw, piorą, prasują.

teatr

W teatrze pracuję również specjalista impresariatu, który organizuje wyjazdy teatru ze spektaklami. Niezwykle ważną osobą w teatrze jest koordynator pracy artystycznej, który synchronizuje pracę w teatrze, koordynując całokształt działań związanych z realizacją prób i spektakli od strony
logistycznej. Koordynator pracy artystycznej układa repertuar na cały miesiąc, ustalając z aktorami, kiedy mogą zagrać. Ustala grafiki prób, grafiki montaży i demontaży scenografii. To koordynator pracy artystycznej decyduje, który inspicjent i sufler obsłuży spektakl. Podpisuje umowy z artystami i współpracuje z pionem technicznym teatru.

Zobacz: Technika w teatrze, czyli helikopter na scenie

Dział literacki przygotowuje między innymi programy teatralne, wydawnictwa związane z teatrem i opracowuje egzemplarze sztuk. Promowaniem bieżącego repertuaru teatru zajmuję się dział marketingu i promocji, który odpowiada za kontakt z mediami, organizuje konferencje prasowe, wywiady z aktorami i współpracuje z agencjami reklamowymi.

Teatr nie może działać również bez działu administracyjnego. W pionie administracyjnym pracują księgowe, kadrowe, specjalista ds. bhp, kierowcy, sprzątaczki, kasjerzy, bileterzy, zespół obsługi widowni. Przeciętnie w teatrze zatrudnionych jest ok. stu osób.

Maciej Łukomski

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.