Marta Żmuda Trzebiatowska: Moja miłość do zawodu narodziła się w teatrze

MARTA ŻMUDA TRZEBIATOWSKA to jedna z najzdolniejszych aktorek młodego pokolenia. Na co dzień aktorkę możemy oglądać na scenie warszawskiego Teatru Kwadrat m.in. w farsie Michaela Frayna „Czego nie widać”, w której artystka gra jedną z głównych ról.

Jak u Ciebie pojawił się pomysł, by zostać aktorką?

Marzyłam o tym by zostać aktorką już jako mała dziewczynka. Później, gdy  byłam starsza i dojrzalsza zrozumiałam, że ważnym elementem tego zawodu jest szczęście. I zaczęłam na wszelki wypadek szukać planu B. Postanowiłam więc pójść do liceum, do klasy o profilu matematyczno – fizycznym. Marzenie z dzieciństwa było jednak tak silne, że postanowiłam zdawać do szkoły teatralnej.

Jak wspominasz studia na Akademii Teatralnej w Warszawie?

To był dla mnie i wspaniały i trudny czas. Przeprowadzka do Warszawy dla człowieka z małego miasta jest dużym przeżyciem. Pierwszy rok na wydziale aktorskim jest rokiem selekcyjnym i czuć wtedy oddech konkurencji. Jestem osobą, która nie lubi rywalizować. Kiedy po pierwszym roku okazało się, że nikogo z nas nie wyrzucono, staliśmy się dla siebie bardziej otwarci. Zrobiło się przyjemniej. Od drugiego roku zaczęłam pracować, zagrałam w pierwszym serialu, więc studia przeżyłam trochę „w biegu”. Ostatnio jednak mam okazję wrócić do wspomnień, bo do zespołu Teatru Kwadrat dołączył mój kolega z roku, Paweł Domagała, który mi przypomina różne sytuacje z czasów, kiedy studiowaliśmy w Akademii Teatralnej.

Zobacz: Rafał Maślak, Mister Polski 2014: W życiu trzeba mieć cele i marzenia

Po studiach szybko zaistniałaś w zawodzie. Czym Cię zaskoczył show – biznes?

Show – biznes to jest ta część pracy, która mnie najmniej interesuje. Będąc w tym zawodzie wiem, że w czasach mediów społecznościowych aktor musi w tym uczestniczyć. Bardzo długo nie miałam Facebooka, profilu na Instagramie i swojego fanpage. Moja miłość do zawodu narodziła się w teatrze, w czasach kiedy nie było ścianek i portali plotkarskich. Jako mała dziewczynka jeździłam z rodzicami do teatru. Oglądanie spektakli bardzo mnie fascynowało. Interesowało mnie nie tylko to, co widzę na scenie, ale także to, co dzieje się w kulisach. Chodziłam wtedy na zajęcia teatralne, czytałam „Teatr”, „Dialog”. To był czas, kiedy nie było zbyt dużo seriali.  Nie chciało się wtedy być aktorem po to, żeby być popularnym. Czasem prowadzę warsztaty teatralne. Trafia na nie część osób, która jest szczerze zainteresowana teatrem, ale są też tacy, którzy przychodzą po to, żeby dowiedzieć się, jak zostać „gwiazdą”. Przyznam, że nie umiem im odpowiedzieć na to pytanie. Dziś teatrem interesuje się mała garstka ludzi. O premierach teatralnych pisze się w kontekście, kto i w co był ubrany. To mnie trochę smuci. To naturalne, że są fotoreporterzy na premierach, to dziś nieodłączny element promocji spektaklu, ale chciałabym, żeby dziennikarze dostrzegali również naszą pracę nad spektaklem.

U kogo najwięcej zdobyłaś wiedzy na temat zawodu aktora?

W szkole teatralnej taką osobą był Jerzy Radziwiłowicz. Na pierwszych zajęciach powiedział nam ważną rzecz, że „aktor jest tylko człowiekiem, może mieć spadek formy, ale nigdy nie może zejść poniżej pewnego poziomu dla widza”. Uczył techniki zawodu, nauczył nas jak pracować nad wierszem. Do dziś mam z tych zajęć notatki. Rozmawialiśmy dużo na temat kontekstu historycznego sztuki. Na zajęciach z nim zrozumiałam, do czego nam ta cała wiedza z historii sztuki czy teatru jest potrzebna. Często studenci wydziału aktorskiego  się buntują, bo uważają, że praktyka jest najważniejsza, a zajęcia teoretyczne to strata czasu. Ale mając 19 lat, skąd mamy wiedzieć, jak zagrać np. Czechowa z tymi wszystkimi emocjami, które w dramacie są zawarte. Zatem trzeba się rozwijać, korzystać z odpowiednich lektur czy filmów. Budować wewnętrzną wrażliwość. Lepszym aktorem stajemy się wraz z doświadczeniem jakie zdobywamy. W tym przypadku wiek działa na naszą korzyść. Im więcej mamy przeżyć, doświadczeń, tym role, które gramy możemy wyposażyć w cały wachlarz emocji i bogactwo psychologii. Kiedy dziś oglądam np. Janusza Gajosa to widzę jaka siła od niego bije, u niego każde słowo ma swoją wagę – czuje się, że każda jego rola jest poparta doświadczeniem zdobywanym w życiu. Nie zapomnę spektaklu „Udręka życia” w reżyserii Iwony Kempy na krakowskiej Miniaturze ze wspaniałą Anią Tomaszewską. To był bardzo minimalistyczny spektakl, ale naładowany bagażem doświadczeń dojrzałych aktorów, którzy grali w przedstawieniu.

Zobacz: „Czego nie widać” w Teatrze Kwadrat. Recenzja

To była intensywna praca zespołowa. Były takie próby, że posuwaliśmy się pół strony do przodu, przez co długo nie było widać żadnego efektu. To było szalenie frustrujące.Trudność  polegała na tym, że w spektaklu występuje  dziewięć osób, które przez  dwie i pół godziny są nieustannie na scenie. Niedawno oglądałam w Londynie spektakl „Peter Pan Goes Wrong” i byłam pod ogromnym wrażeniem tego jak wspaniale może być zgrany zespół aktorski. To mi zaimponowało i moim marzeniem było, aby i nam udało się stworzyć na scenie „jeden organizm”, aby widzowie wychodzili po spektaklu i mówili – ale tu jest świetny zespół, nie tylko artystyczny, ale i techniczny, bo do ukłonów po spektaklu „Czego nie widać” wychodzi też obsługa sceny. Dzięki nim my aktorzy możemy spokojnie pracować. Myśląc o swoim miejscu w teatrze, zawsze chciałam być w zespole, który będzie kolektywem, gdzie nie ma gwiazd. Gdzie wspólnie pracujemy na sukces spektaklu.

Farsa „Czego nie widać”, oparta jest na matematycznej niemal precyzyjności sytuacyjnej. Wymaga od aktorów opanowania do perfekcji kulminacyjnych momentów – otwierania/zamykania drzwi, w których nie ma możliwości na spontaniczność. Jak aktor radzi sobie z zapamiętaniem tego wszystkiego?

To jest właśnie to, co jest najtrudniejsze w farsie, czyli ta matematyczna precyzja. Tutaj nie ma miejsca na improwizacje. Kiedy jedna osoba popełni błąd, nie powie kwestii, albo nie otworzy drzwi, wszystko zaczyna się sypać jak domino. Przyznam się, że jest to gatunek, który szanuję i cenię, niemniej moje serce cieplej bije dla spektakli i tego typu tekstów, jak np. moja przedostania premiera („Kłamstewka” Di Pietro – przyp. red.).

Który moment pracy nad spektaklem najbardziej lubisz: próby, premierę czy codzienne spektakle?

Uwielbiam po raz pierwszy otwierać scenariusz, kiedy nie jest jeszcze nagryzmolony moimi notatkami. To jest najfajniejszy moment. Próby też są ciekawe, ale w pracy nad komediowym spektaklem zawsze jest taki moment, że chciałaby się już wyjść na scenę do widzów. Premierom najczęściej towarzyszy stres, choć cieszę się z faktu, że możemy efekty naszej wspólnej pracy pokazać i skonfrontować je z widzem. Najbardziej jednak cenię te codzienne spektakle i obserwowanie reakcji publiczności.

Wielu krytyków i widzów nie koniecznie lubi bywać w teatrach komediowych, uważając to za stratę czasu. Wolą ten wieczór spędzić na ambitniejszym przedstawieniu. Co Ty, jako aktorka teatru komediowego powiedziała byś takim osobom?

Wydaje mi się, że wiele osób powiela zasłyszane opinie. Komedia to nie jest mniej ambitny repertuar czy „gorszy” gatunek.. Chciałabym, żeby krytycy do nas zaglądali. Nie boję się krytyki. Chciałabym czytać konstruktywne recenzje.

Czym różni się technicznie aktorstwo komediowe od grania w poważnych sztukach?

Po szkole teatralnej nie miałam w sumie okazji grać w innym repertuarze niż komediowym. Jedynym takim miejscem jest Teatr Polskiego Radia. Zagrałam tam np. Regane w „Królu Learze”. Zresztą za debiut aktorski w tym słuchowisku dostałam nagrodę Arete. Spotkania w Teatrze Polskiego Radia są dla mnie cenne, bo dają mi szansę obcowania z klasyką, literaturą, za którą bardzo tęsknie, grając na co dzień w teatrze komediowym. Niemniej jednak na co dzień lubię grać lekki repertuar i patrzeć jak publiczność spontanicznie reaguje. To nam aktorom dodaje skrzydeł.

Za co lubisz występy w Teatrze Kwadrat?

Wychodząc do ukłonów po spektaklu, gdy widzę uśmiechnięte twarze publiczności czuję ogromną radość. Kiedyś Profesor Anna Seniuk na zajęciach w szkole teatralnej powiedziała nam, że trudno jest grać komedię, ale z drugiej strony jest to bardzo satysfakcjonujące, bo masz recenzje od razu, tu i teraz. Widzowie reagują i wiesz, że spektakl im się podoba.

W sztuce „Czego nie widać” oglądamy teatr od kulis i wpadki, które mają wpływ na przebieg spektaklu. Pamiętasz swoje najzabawniejsze wpadki na scenie?

Chyba nie mam jeszcze takich spektakularnych wpadek na swoim koncie. Czasami zdarza się zapomnieć tekstu, albo ktoś nie wniesie rekwizytu na scenę, ale nigdy nie przeżyłam takiego koszmaru jaki rozgrywa się w trzecim akcie „Czego nie widać”, który często nazywam koszmarem aktora jaki śni się przed premierą.

Myślę, że ludzie chcą się dziś śmiać, a u nas dostają rozrywkę na wysokim poziomie. Poza tym Teatr Kwadrat, zakładany przez Edwarda Dziewońskiego, był teatrem, który powstał przy telewizji i tym samym składał się z gwiazd znanych ze srebrnego ekranu. Wydaje mi się, że ta tradycja, którą kolejni dyrektorzy podtrzymywali, też przyciąga widza.

Grasz w tej chwili  w kilku sztukach, które są w repertuarze Teatru Kwadrat. W którym spektaklu najbardziej lubisz grać?

Ciężko wyróżnić jeden… jednak moje serce najcieplej bije do Jane z „Kłamstewek” oraz  Corie z „Przez park na bosaka”.

Rozmawiał: Maciej Łukomski

 

MARTA ŻMUDA TRZEBIATOWSKA

Absolwentka wydziału aktorskiego Akademii Teatralnej w  Warszawie (2007). Aktorka warszawskiego Teatru Kwadrat. Współpracowała także ze stołecznym Teatrem Scena Prezentacje. Ma na swoim koncie role w takich produkcjach filmowych i TV, jak m.in: „Magda. M”, „Teraz albo nigdy” „Nie kłam, kochanie”, „Chichot losu”, „Śluby Panieńskie”, „Och, Karol 2” czy „Listy do M.2” . Wystąpiła w teledyskach m.in.: zespołu Coma i Natalii Kukulskiej.