Janusz Gajos kończy 80 lat

Janusz Gajos to jeden z najwybitniejszych polskich aktorów, którego zna i podziwia miliony Polaków. Aktor, znany z wielu wspaniałych ról filmowych i teatralnych, 23 września, kończy 80 lat.

Janusz Gajos urodził się 23 września 1939 roku w Dąbrowie Górniczej. Dzieciństwo spędził w Strzemieszycach. W wieku 11 lat przeprowadził się z rodzicami do Będzina – miasta, którego aktor jest dzisiaj honorowym obywatelem.

Po skończeniu szkoły podstawowej Janusz Gajos uczył się w Liceum Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Będzinie (dziś III LO im. Cypriana Kamila Norwida). Podczas przygotowań do szkolnego spektaklu „Pan Tadeusz”, aktor złapał teatralnego bakcyla.

Po maturze próbował dostać się do szkół teatralnych w Łodzi i w Krakowie. Niestety, bez skutku. Janusz Gajos zaczął więc współpracę z Teatrem Dzieci Zagłębia, którego dyrektorem był Jan Dorman.

W 1961 roku spełniło się marzenie Janusza Gajosa, został przyjęty do łódzkiej szkoły filmowej i teatralnej, którą skończył dopiero dziesięć lat później, bo zajęty był pracą na planach filmowych. Debiutował w 1964 roku rolą Pietrka w filmie Marii Kaniewskiej „Panienka z okienka”, w którym zagrała również Pola Raksa.

W 1966 roku aktor pojawił się na ekranie w serialu „Czterej pancerni i pies”, w którym wcielił się w postać Janka Kosa. Serial szybko uzyskał status kultowego. A Janusz Gajos, stał się idolem Polaków. Widzowie często nie odróżniali fikcji filmowej od rzeczywistości i silnie identyfikowali aktora z rolą Janka. To sprawiło, że aktor przestał otrzymywać filmowe role. Niewiele też Gajos grał wtedy w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi, którego był etatowym aktorem.

„Bałem się, że to koniec. Zawodowa śmierć. A ja bardzo chciałem grać, bardzo chciałem

być aktorem” – mówił aktor w wywiadzie.

W 1970 roku aktor postanowił przenieść się do Warszawy i zatrudnił się w stołecznym Teatrze Komedia, w którym zagrał zaledwie w dwóch spektaklach. Potem przeniósł się do Teatru Polskiego, aby zagrać w szekspirowskim „Jak wam się podoba” w reż. Krystyny Meissner. Od 1974 roku, przez sześć lat, Janusz Gajos był aktorem Teatru Kwadrat, w którym zagrał m.in. rolę Bimbera w kultowym spektaklu „Rozmowy przy wycinaniu lasu” Stanisława Tyma w reż. Edwarda Dziewońskiego. W 1980 roku aktor zatrudnił się do warszawskiego Teatru Dramatycznego, z którym związany był cztery lata.

„Teatr jest rodzajem umowy między ludźmi, którzy spotkają się o jakiejś godzinie, by na jakiś czas wspólnie odejść w inny świat. I to jest wspaniałe” – mówił w wywiadzie dla jednej z gazet.

W latach 70. aktor zagrał m.in. w serialu „Czterdziestolatek” i filmach m.in. „Karino”, „Mgła”, „Milioner”. Za rolę Józefa Mikuły w obrazie „Milioner” otrzymał nagrodę na 4. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku.

W 1984 roku aktor zaangażował się do warszawskiego Teatru Powszechnego, którego wtedy dyrektorem był Zygmunt Hübner. W jubileuszowym wydawnictwie o Teatrze Powszechnym, Janusz Gajos opowiadał, jak przebiegała rozmowa z jego przyszłym dyrektorem.

– Myślę, że wiem o czym mamy rozmawiać – zaczął rozmowę Zygmunt Hübner.

– Właśnie – odpowiada Janusz Gajos.

– Bardzo cieszę się, że Pan zadzwonił (…).

– Wiem.

– To co? Ja się cieszę.

– Ja też.

Z Teatrem Powszechnym w Warszawie Janusz Gajos związany był przez osiemnaście lat. Stworzył tutaj szereg niezapomnianych kreacji aktorskich, które przeszły do historii teatru. Zagrał tu m.in.: Leszka w „Zapisz to Miron” w reż. Ryszarda Majora, On  w „Ławeczce” w reż. Macieja Wojtyszki, Astrowa w „Wujaszku Wani” w reż. Rudolfa Zioło, On = Głos M w „Tutam” w reż. Marka Sikory, Koczkariewa w „Ożenku” w reż. Andrzeja Domalika , czy Nosa w „Weselu” w reż. Krzysztofa Nazara. Na scenie Teatru Powszechnego zagrał również swój pierwszy w życiu monodram „Msza za miasto Arras” w reż. Krzysztofa Zaleskiego.

W 1981 r. aktor zagrał znakomitą role schizofrenika Michała Szmańdy w filmie Filipa Bajona „Wahadełko”, a rok później rolę majora „Kąpielowego” w „Przesłuchaniu” w reż. Ryszarda Bugajskiego. W latach 80. Janusz Gajos wystąpił m.in. w takich filmach, jak: „Stan wewnętrzny” w reż. Krzysztofa Tchórzewskiego, „Idol” , „Dekalog IV” w reż. Krzysztofa Kieślowskiego. Najważniejszą rolą z tego okresu była rola Cenzora w filmie Wojciecha Marczewskiego „Ucieczka z kina „Wolność”, w którym stworzył jedną z najlepszych kreacji aktorskich w swojej karierze. W 1983 roku aktor zagrał działacza partyjnego Jana Winnickiego w kultowym serialu „Alternatywy 4”.

Janusz Gajos udowodnił, że znakomicie czuję się również w kabarecie. Jego rola woźnego Tureckiego w programie telewizyjnym „Kabaret Olgi Lipińskiej” wysoko została uznana przez krytykę i widzów.

„Janusz nie musi się już obawiać żadnego zaszufladkowania. To wspaniały aktor, pracowity, utalentowany, a przede wszystkim ciągle szukający niebanalnych rozwiązań. Największym wrogiem wszelkiej sztuki jest banał. Janusz jest artystą, który stara się banału uniknąć. Może zagrać wszystko – od kabaretu, po grecką tragedię.” – mówi o Januszu Gajosie Olga Lipińska.

Z sukcesem, aktor również grał w Teatrze TV. Do jego najważniejszych osiągnięć tutaj należy rola Ödöna von Horvatha w dramacie Christophera Hamptona „Opowieści Hollywoodu” (1987) w reżyserii Kazimierza Kutza oraz rola Mateusza Bigdy w telewizyjnym spektaklu „Bigda idzie!” w reż. Andrzeja Wajdy.

W ostatnich trzech dekadach Janusz Gajos zagrał bardzo dużo filmowych i serialowych ról, którymi udowodnił, jak bardzo jest wszechstronnym aktorem. Zagrał m.in.: w „Psach” reż. Władysława Pasikowskiego, „Ekstradycji 2” reż. Wojciech Wójcik, „Fuksie” reż. Maciej Dutkiewicz, „Żółty szalik” reż. Janusz Morgensten, „Zemście” Andrzeja Wajdy, „Jasminum” reż. Jan Jakub Kolski, „Body/Ciało” reż. Małgorzata Szumowska.

Ostatnio na ekranach kin mogliśmy Janusza Gajosa oglądać w roli arcybiskupa Mordowicza w głośnym filmie „Kler” w reż. Wojciecha Smarzowskiego.

Od 2003 roku aktor związany jest z Teatrem Narodowym w Warszawie, w którym zagrał m.in. w spektaklach: „Władza”, „Śmierć Komiwojażera” czy „Miłość na Krymie”. Aktualnie Janusza Gajosa można oglądać tutaj m.in. w monodramie „Msza za miasto Arras” i w spektaklu „Garderobiany”, gdzie wciela się w rolę Normana.

Janusza Gajosa rzadko można spotkać na bankietach i ściankach. Niewiele tez wiemy o jego prywatnym życiu. W jednym z wywiadów aktor tak mówił:

„Nie umiałbym handlować swoją prywatnością. Czuję się zażenowany, kiedy zdarzy mi się czytać w prasie czyjeś intymne wynurzenia. W moim zawodzie jest tyle możliwości spędzania czasu w najróżniejszych sferach, stanach emocjonalnych, przestrzeniach, że nie czuję potrzeby opowiadania komukolwiek o swoim prywatnym życiu.”

Aktor prowadzi również działalność pedagogiczną. W 2003 roku aktor został wykładowcą PWSFTiT w Łodzi. Pasją aktora jest fotografia.

Janusz Gajos ma na swoim koncie 93 role w filmach i serialach oraz blisko 70 ról zagranych w teatrze, za które otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia.

W wywiadzie dla „Gazety Wyborczej” Janusz Gajos tak o zawodzie aktora mówił:

„Nie jestem zwolennikiem dzielenia włosa na czworo, ale wiem, że czas poświęcony pracy w tym zawodzie procentuje. Czasem na setnym przedstawieniu doznajemy olśnienia. Teatr jest magią i to ona mnie tak mocno przy nim trzyma. Scena, kulisy wywołują uczucia, których, przyznaję, nie potrafię ani opisać, ani nazwać.”

Tekst: Maciej Łukomski

POLECAMY:

Najpiękniejsze zamki Dolnego Śląska

Bora Bora: Najpiękniejsze miejsce na Ziemi

Teatr 6. piętro ma 9 lat

Marta Żmuda Trzebiatowska: Moja miłość do zawodu narodziła się w teatrze